Tekrar Yapmanın Önemleri
Herhangi bir şeyi belleğe sıhhatli olarak yerleştirebilmek amacıyla en tanınan ve en çok güvenilen teknik ‘’yine gerçekleştirmektır’’. Tekrar yapmanın önemine değinmeden evvelce, insan belleği hususu ile ilgili birtakım ön verilere değinmek, yine yapmanın öneminin kavranmasında yararlı olacaktır.
İnsan belleği, tarih vakitınce çoğu bilim dalının ve çoğu bilim adamının araştırma hususu olmuştur. Diğer organların aksine; içi açılıp da bakılabilecek bir şey olmaması yönüyle de son derece merak uyandırmıştır. Tarih vakitınce oluşturulan çoğu araştırma ise, belleğin tarifi hususu ile ilgili bizleri birbirini doğrulayan şu sonuca götürüyor. Bellek, ‘’Tecrübe edilen rastgele bir şeyi gizlemek ve istenildiğinde geri çağırmaktır’’. İnsan hafızası o kadar geniştir ki, bilgisayar birtakımnda ifade edecek olursak 200 Terabyte’a denk yaklaştığını söyleyebiliriz.
İnsan belleği üçe ayrılır. Duyusal Hafıza, Kısa Zamanlı Hafıza ve Uzun Zamanlı Hafızadır.
Duyusal hafıza, rastgele bir obje gözlemlendikten sonra bu objenin neye benzediğini hatırladığımızda döneme girmiş olan hafızadır. Hatırlamanız gereken bir şeyi, lakin o şeyi yine gördükten sonra hatırladığınızda, bahsi geride bıraktığımız vaka duyusal hafızaya alınmış bulunduğu amacıyla yaşanmıştır. Yani örnek olarak siz bilgisayarınızla işiniz bitip kalkarken ‘’üç saat sonra bilgisayara dönüp şu prosedürü yapmalıyım’’ dediğinizde, lakin 5 saat sonra bilgisayarı görüp 2 saat evvelce yapmanız gereken prosedürü o an hatırladığınızda, duyusal hafızanız devrededir.
Kısa süreli hafıza, duyusal hafızanın elde ettiği bulguların yalnızca bir kısmının kısa süreli hafızaya aktarılmasıdır. Hatırlanacak olan şeyin geri çağrılışının vakitı bir dakikaya kadar çıkabilir. Objelerin hafızaya aktarılışı daha çok işitsel şekildedir. Mesela yedi haneli bir telefon numarasını ‘’bir milyar dört yüz on sekiz milyon yedi yüz on üç’’ şeklinde hatırlamak zordur. Fakat yüz kırk bir – seksen yedi – on üç şeklinde hatırlanması daha basitdır. Zaten telefon numaralarının bu şekilde yazımı ve telaffuzu bu nedenden ötürüdür.
Uzun süreli hafıza; kısa süreli hafızada açıkladığım telefon numarası örneği ile açıklayacak olursak, bir telefon numarasını ilk gördüğümüzden bir dakika amacıylade yine söyleyebiliriz. Fakat bu bilgi yinelanmadığı sürece, uzun süreli hafızaya aktarılmadığından, unutulmaya mahkumdur. Bahsi geride bıraktığımız numara, planlı bir şekilde yinelandığı taktirde uzun süreli hafızaya transfer edilir ve bir hayat vakitınce hatırlanabilir. Buradaki teknik vaka, uzun süreli hafızanın hatırlanması gereken şeyler arasında anlamsal bağ kurmasından ötürüdür. Uzun süreli hafızanın düzenlenmesi ise uyku esnasında olur. Mesela hatırlanması gereken bir ders, uyumadan evvelce çalışılırsa, verimin daha yüksek bulunduğu basitlıkla görülebilir.
Tekrar Yapmanın Hafızaya Etkisi
Az evvelce de açıkladığım gibi, bulguların uzun süreli hafızaya kaydolup istenildiğinde geri çağırımın gerçekleşebilmesi amacıyla ilk olarak ‘’planlı yine’’ gerçekleştirmek şarttır. Tabi yeniden evvelce gereken şey, rastgele bir ders hususunun ana hatlarıyla öğrenilmiş olması gerekmektedir. Bilginin edinildiğini varsayarak istenildiğinde bu bilginin geri çağırımı, artık hatırlama vakaının basitlıkla gerçekleşebilmesi amacıyla gereken vakit/yine alttaki gibidir.
Yapılan araştırmalar, hangi vakit diliminde ne kadar süreli yine yapılması gerektiği hususu ile ilgili şu neticesi meydana çıkartmıştır: Öğrenilen bir bilgi; 20 dakika amacıylade %50, 60 dakika amacıylade %70, ve 24 saat amacıylade ise %80 oranında unutuluyor. Bu unutma, 1 saatlik çalışmanın neticesinda 10 dakikalık bir yine ile 1 gün, birinci günün neticesinda 5 dakikalık yine ile 1 hafta, birinci haftanın neticesinda 10 dakikalık yine ile 1 ay, bir ayın neticesinda ise 5 dakikalık yine ile uzun süreli hafızaya transfer edilir. Bu da demek oluyor ki, bulguların uzun süreli belleğe alınabilmesi amacıyla bilginin öğrenildikten sonra planlı bir biçimde yine edilmesidir.
Bunların dışında hafızaya yardımcı olacak başka bir şey ise renkli kalem kullanmadır. Renklendirme, aynı kategorilerin aynı renk, değişik kategorilerin ise değişik renk olması şeklinde olmalıdır. Hafıza, bulgular arasında anlamsal bağ kurduğundan, aralarında anlamsal bağ tespit edilen bulguların aynı rengi barındırması bilginin daha basit kaydolmasını sağlayacaktır. Bunun dışında, kitap üstünde kuramsal olan verileri kendi üslubunuzla tanımlamak da sizin açınızdan yararlı olacaktır. Bütün bunların üzerine, uyumadan evvelce kısa bir yine -uyku esnasında bulguların düzenlenip kaydolması sayesinde- son derece yararlı olacaktır.
